Bir liderin öncelikli sorumluluklarından birisi karar vermektir. Daha basit bir deyişle “seçim yapmak”. Tersinden bakarsak da “vazgeçmek”.
Her gün farkında olmadan bile olsa birçok karar verdiğimizi biliyor musunuz? Ne giyeceksiniz, hangi yoldan gideceksiniz, ne yemek yiyeceksiniz, kimle görüşeceksiniz? Bu kararları verirken zaman zaman “karar verdiğinizin” farkında dahi olmazsınız. İşte bu kurumsal yapılarda farklı süreçlere sebep olabilmektedir. Araştırmalarda bir yöneticinin zamanının %40’ını karar vermeye ayırdığı bilinmektedir. “45 saat” çalışan bir lider için “18 saat” karar veriyor diyebiliriz. Hayret verici değil mi?
Doğru karar alabilmek için doğrudan yöneticiye sunulan verilerin doğru ve kapsamlı olması beklenir. Yani verilerin “faydalı ve özet” olması. Karar tiplerini kategorize etmek ve onlara uygun süreçleri organize etmek etkin karar almak için bir başka gereklilik.
Karar verme sürecinin adımları; Karar probleminin tanımlanması, amaç ve hedeflerin belirlenmesi, problemin çözümü için gerekli olan bilgilerin toplanması, çözüm seçeneklerinin ortaya konması, seçeneklerin uygun karar kriterleri ile değerlendirilmesi, amaca ulaştıracak en uygun seçeneğin belirlenmesi olarak ifade edilebilir.
Verildiği ortama göre kararlar; belirlilik ortamında karar, belirsizlik ortamında karar, risk ortamında karar olarak ayrılıyor.
Yönetim kademesine göre karar türleri; stratejik karar, taktiksel karar, operasyonel karar başlıkları altında inceleniyor. Yapılarına göre kararlar; yapılandırılmış karar, yapılandırılmamış karar ve yarı yapılandırılmış karar olarak sınıflandırılıyor.
Bağlantılı olma durumuna göre kararlar; tek aşamalı ve çok aşamalı karar biçiminde ele alınıyor. Göz önünde bulundurulacak kriter açısından karar türleri; tek kriterli karar ve çok kriterli karar biçiminde sınıflanıyor.
İşletmelerde karar verme yaklaşımları genel olarak; sezgisel karar verme, deneyimsel karar verme ve bilimsel karar verme şekilde ayrılıyor.
Karar verme sürecinin çeşitli aşamalarında kullanılabilecek nitel tekniklerden bir kısmı; beyin fırtınası tekniği, altı şapkalı düşünme tekniği, sebep – sonuç diyagramı, akış şeması, 5N-1K ve Pareto analizi olarak sıralanıyor.
Yönetim nedir sorusuna verilebilecek en güzel cevaplardan birisi Peter Drucker’ın “yönetim her zaman bir karar verme işlemidir” cümlesidir!
